توانمندی یادگیرنده مفهومی کلیدی در حوزه آموزش و پرورش است که به مجموعه مهارتها، نگرشها و قابلیتهایی اشاره دارد که فرد را قادر میسازد فرایند یادگیری را بهصورت مؤثر، پایدار و مستقل دنبال کند. در عصر کنونی که تغییرات علمی و فناورانه با سرعتی چشمگیر رخ میدهد، صرفاً دسترسی به منابع دانش کافی نیست؛ بلکه یادگیرندگان باید توانایی مدیریت یادگیری خویش، بهرهگیری از روشهای متنوع یادگیری و سازگاری با شرایط متغیر را داشته باشند. این توانمندیها شامل مهارتهای شناختی، فراشناختی و اجتماعی همچون خودتنظیمی، حل مسئله، تفکر انتقادی و تعامل مؤثر با دیگران است. تقویت این مهارتها نهتنها کیفیت یادگیری را افزایش میدهد بلکه به رشد شخصیت فرد، افزایش اعتمادبهنفس و آمادگی برای مواجهه با چالشهای زندگی کمک میکند. از اینرو، توجه به ابعاد گوناگون توانمندی یادگیرنده و فراهمکردن بسترهای لازم برای پرورش آن، از مهمترین رسالتهای نظامهای آموزشی بهشمار میرود.
توانمندی یادگیرنده (Learner) در یک نگاه
نیروهای با توانمندی یادگیرنده مانند نیروهای گردآورنده اطلاعات یا کلکسیونر، ذاتاً کنجکاو هستند. این نیروها صرفاً از فرایند یادگیری بیش از محتوای لذت میبرند. حال اینکه یادگیری در چه حوزهای باشد به دیگر توانمندیها مربوط است.
توضیح تفصیلی توانمندی یادگیرنده (Learner)
1.یادگیری هیجانانگیز
نیروهای یادگیرنده هر چه بیشتر در حوزهای آموزش ببینند، انرژی و انگیزه بیشتری خواهند داشت. اینکه نیروهای یادگیرنده از یادگیری مسائل سخت و حوزههای بسیار تخصصی لذت ببرند به داشتن توانمندی حلال مسائل برمیگردد.
2.کسب اعتمادبنفس از یادگیری
کسب یادگیری باعث ایجاد اعتمادبنفس در افراد یادگیرنده میشود. این اعتمادبنفس در دیگر کارها و خصوصاً فعالیتهای حرفهای بسیار کمککننده بوده و در نتیجه انگیزه بیشتری میگیرند.
3.فعالیت در پروژههای پویا
بهترین فضای کاری برای نیروهای یادگیرنده در پروژههای تحقیقاتی، دانشبنیان، ایدههای نوین، کارهایی با محوریت علوم نوین یا کار بر روی مرزهای علم.
4.احساس کلافگی در پروژههای راکد
اگر در یک حوزه کاری نیازی به بروزرسانی اطلاعات نبوده، همواره کاری یکسان و بدون هیچ تخصصی باید انجام شود یا شرح شغلی که در آن هیچ مهارتی برای یادگیری فرد یادگیرنده وجود نداشته باشد، این حوزه کاری برای نیروهای یادگیرنده مناسب نیست. در نتیجه نیروهای یادگیرنده در چنین شرایطی به سرعت خسته و کسل میشوند.
5.بهترین گزینهها برای کارآموزی
اگر قصد دارید کارآموز جذب کرده یا نیروهایی وفادار و توانمند را برای تخصص خاصی آموزش دهید، نیروهای یادگیرنده بهترین گزینهها هستند و احتمال دستیابی به تخصصی که مدنظر شما باشد بیشتر است. خصوصاً اگر توانمندی یادگیرنده با کامیاب، متمرکزبر هدف یا مسئولیتپذیر همراه شده باشد.
6.کارگاههای آموزشی در محیط کار
اگر در شرح شغلی متخصص یا مدیرمنابع انسانی شرکت شما اجرای دورههای آموزشی از اهمیت زیادی برخوردار است، وجود توانمندی یادگیرنده میتواند به بهترین شکل نیازهای آموزشی را برآورده کرده و دورههای قدرتمندی را برای نیروهای شرکت طراحی کند.
7.درخشش در مشاغل تخصصیتر
هر چقدر شغل افرادی که توانمندی یادگیرنده شکوفاشدهای دارند تخصصیتر باشد، این افراد بیشتر خواهند درخشید. اگر این نیروها هنوز به میزان مورد نیاز متخصص نشدند، نگران نباشد زیرا از فرصت دادن به این نیروها پشیمان نخواهید شد.
8.قرار دادن معیارهای ارزشیابی با محوریت یادگیری
اگر در سازمان یا شرکت شما متخصصان یادگیرنده زیادی وجود دارند، حتماً برای ایجاد انگیزنده و حفظ انرژی نیروها معیارهای ارزیابی میزان یادگیری فراهم نمایید. این دست از رقابتهای دوستانه و مسالمتآمیزی برای یادگیری بیشتر و استفاده از محتواهای یادگرفته شده در کار میتواند بازدهی نیروهای یادگیرنده را افزایش دهد.
9.انجام فعالیتهای تکراری فاجعهبار
انجام مشاغل با شرح شغلی تکراری و با روند یکسان، برای نیروهای یادگیرنده بسیار آزاردهنده و طاقتفرسا است. این ویژگی نیروهای یادگیرنده بسیار شبیه به نیروهای ایدهپرداز است. در نتیجه فعالیت این نیروها باید به همراه وظایف متعدد و نوآورانه باشد.
10.نیرویی کاربردی برای شروع کار جدید
اگر تمایل به جمع کردن تیمی کاری برای شروع یک بیزینس یا کار جدید دارید، این نیروها میتوانند تمام بنیادهای علمی مورد نیاز برای فعالیت شما را فراهم کنند. در این صورت نیروهای یادگیرنده هر آنچه که برای شروع بهینه پروژه، پیشبرد درست کارها و رسیدن به موفقیت نیاز دارید را میتوانند از منابع تخصصی پیدا کرده و بکار ببندند. خصوصاً اگر توانمندی یادگیرنده با تحلیلگر، پیشینهگرا یا گردآورنده اطلاعات (کلکسیونر) همراه باشد.
نقاط کور توانمندی یادگیرنده (Learner)
1.عدم تخصص در موضوعی خاص
نیروهای یادگیرنده باید بتوانند در حوزه خاصی متخصص شوند. در غیر این صورت در حوزههای متعدد و نامرتبطی مطالعه کرده و از علم خود برای فعالیت حرفهای نمیتوانند استفاده کنند.
2.انتظار از دیگران برای یادگیری
انتظار نیروهای یادگیرنده از دیگر نیروها برای یادگیری معمولاً زمانی آسیبزا میشود که این نیروها در ردههای بالای سازمانی بوده و خود یادگیرنده باشند. در این صورت ممکن است همان علاقه و انگیزهای که در یادگرفتن موضوعات جدید دارند را تمایل داشته باشند تا در دیگر نیرو هم مشاهده کنند. درصورتی که عدهای شاید توانایی چندانی برای سریع یادگرفتن نداشته باشند و حتی شاید ضروری فعالیت کاریشان نباشد.
3.خروج سریع از شرکت
احتمال فعالیت بلندمدت نیروهای یادگیرنده در سازمان یا شرکتی خاص، کمتر از دیگر نیروها است. زیرا این نیروها بعد از مدتی فعالیت در یک شرکت، معمولاً این احساس را دارند که سازمان فوق دیگر چیزی برای اضافه کردن به آنها ندارد. در نتیجه از آن شرکت خارج شده و وارد سازمان جدیدی میشوند که میل سیریناپذیر از یادگیریشان را ارضاء کند.
4.تغییر مداوم حوزه تخصصی
نیروهای یادگیرنده استعداد فوقالعادهای برای یادگرفتن سریع مبانی حوزههای تخصصی مختلف دارند. در نتیجه زمانی که مدتی در یک کار فعالیت دارند، خسته شده و وارد حوزه دیگری میشوند.
نمونهای از توانمندی یادگیرنده (Learner)
«شاهین. ر.» مدیر بازرگانی: «در سن 9 سالگی، معلمانم به والدینم میگفتند: «مایلز باهوشترین دانشآموز کلاس نیست اما مانند اسفنجی که آب را جذب میکند، او به جذب یادگیری میپردازد. فرزند شما اگر با همین روند پیش برود، قطعاً پیشرفت زیادی خواهد کرد، زیرا مدام در حال یادگیری موضوعات تازه است.» در حال حاضر، دورهای آموزشی برای یادگیری زبان چینی برای تجارت و سفر را آغاز کردهام. میدانم که فکر کردن به اینکه مکالمات کامل چینی را یاد بگیرم و به یک متخصص در این زبان تبدیل شوم، احتمالاً بیش از حد بلندپروازانه است؛ اما میخواهم حداقل بتوانم به آنجا سفر کرده و زبانشان را متوجه شوم.»
تطبیق نظریه کلیفتون با پنج عامل بزرگ شخصیتی در تست نئو و نیازهای اساسی گلاسر
بر اساس نظریه پنج عامل بزرگ شخصیتی در تست شخصیتشناسی نئو، نیروهای یادگیرنده معمولاً نمرات بالایی در زیرمقیاسهای شخصیتی گشودگی به تجربه دریافت میکنند. اما بطور جزئی زیرمقیاس خاصی وجود ندارد که مستقیماً با این توانمندی در ارتباط است. توانمندی یادگیرنده همبستگی چندانی با نیازهای اساسی گلاسر ندارد.
سخن آخر
اگر فعالیت شغلی شما به همراه موضوعات محتوایی نوآورانه، جدید و متعدد است که نیروها باید به سرعت یادگرفته و در همان موقع اعمال کنند، این نیروها میتوانند بهترین گزینه برای شما باشند. نیروهای یادگیرنده در محیطی که بدانند از نظر تئوری رشد کرده و متخصصتر خواهند شد، بیشترین انگیزه و کارآیی را خواهند داشت.
